“Non marches”
A primeira vez que o dixo, soou coma unha orde. O tón era moi distinto ao de George, Millie case deixou cair o cepillo. Estaban no durmitório, na súa casa de sesenta e tres anos. Tras as portas francesas, a neve fresca caía enriba da neve vella. As luces na esgalichada casa da árbore de George facían-a resaltar contra a outrora inmaculada neve. George estaba sentado na cadeira xunto á mesiña do teléfone. Estaba a mudar de calcetíns, cunha perna cruzada sobre a outra, cando deixou cair o calcetín novo ao chan e tusiu. Millie mirou polo espello do tocador, colleu-no fitando para ela.
“Non marches”, dixo el de novo.
Ela volveu-se para encara-lo.
A terceira vez chegou coma unha pregunta, unha nota de confusión axexando no espazo entre as súas palabras. “Non marches, vale?”
Pareceu loitar coa seguinte frase, a derradeira. “Sínto-o”.
“De que estás a falar, vello?” preguntou ela, pero el xa estaba noutra parte. Abriu a boca coma para dicir mais, pero non xurdiron palabras.
Ela sempre ficara en calma nas pequenas crises médicas familiares, pero desta volta as palabras cruzaron-lle o cerebro coma un lóstrego e encheron todo o demais. Respirou profundamente e tentou relembrar o que debería facer. Pasou-se á cadeira del, púxo-lle as mans no peito, sentiu o vaivén. Iso era bó. Ela non cría que puidera recolle-lo do chan, e moito menos facer compresións no peito. Encorvou-se para lle poñer o calcetín limpo no pé descalzo, logo alongou un brazo para coller o teléfone e chamar por unha ambuláncia. Deberían levar-se a cabo estas accións xusto ao revés? Posíbelmente. Que así sexa.
“Volverei decontado”, díxo-lle antes de abandoar a habitación para abrir a porta principal. El estaba aínda no mesmo lugar cando ela volveu, volcado lixeiramente á dereita na cadeira. O seu ollo esquerdo semellaba asustado, o dereito estrañamente calmo. Ela empurrou a cadeira do tocador e sentou mirando para el. Tras del a neve continuaba a cair.
“Pregúnto-me se este será o trebón que remate con ese pobre vello sicomoro”, dixo ela, collendo a man do seu home entre as súas e mirando fóra á casa da árbore. “Coido que esta vai ser grande”.
#
Nevara o día antes de que se coñeceran. Chicago, Marshall Field’s, decembro de 1944. He had held the door for her as they both exited onto State Street.
“As damas primeiro”, dixo o mozo co abrigo do Exército, facendo acenos coa grosa libreta na man libre. Era mais baixo ca ela por cinco centímetros, e ela non era terríbelmente alta; se non levara o uniforme, tomaría-o por un rapaz.
“Grazas”, dixo ela, sorríndo-lle por riba o ombro. Ela non viu o anaco de xeo alén do vestíbulo. O pé esquerdo esbarou, logo o dereito. El colleu-na antes de que caira ao chan, perdendo o seu própio pé no proceso. As páxinas da súa libreta revolotearon ao solo ao seu redor mentres impedía que ela caíra co seu corpo. Ambos embarulláron-se cos pés, coas faces vermellas e sen alento.
“Grazas de novo”, dixo ela.
El sacodiu-se a neve das costas e agachou-se para recoller anacos soltos de papel pola beirarrúa. Ela colleu ún que se lle pegara á perna.
El sinalou-no. “Gósta-lle. Se cadra debería ficar con el”.
Ela despegou a páxina do nylon e examinou-na. Mesmo coa tinta corrida e borrosa podía ver-se que fora un habilidoso esbozo da escaleira central e da cúpula de Tiffany na biblioteca. O papel enchoupado partiu-se-lle en dous nas mans.
“Rachou-se!”
“Está be, teño mais”. Entregou-lle os outros. Ela viu o Museu Field, a fonte de Buckingham, o edifício do que viñan de saír, todo pingando.
Ela puxo unha man na boca. “Os seus debuxos están desfeitos, e rachou-se tamén o abrigo”.
El encolleu-se de ombros, tocando os bordos esfarrapados do cóbado. “Non desacougue. Só eran para divertir-me. Prácticas. Son arquitecto. George Gordon. Non ten vostede que o memorizar. Todo o mundo o saberá algún día”.
“Millicent Berg. Encantada de coñece-lo. E sinto o dos seus debuxos, mesmo que ainda só fosen para pasar o rato. Podo reconciliar-me con vostede?”
El rañou a cabeza para facer un chiste. “Pediría-lle que almorza-se comigo, pero xa comín hoxe. Podería vostede permitir-me debuxa-la tomando un café, supoño”.
Millie mirou para o reloxo que sobresaía do edifício. Sacodiu a cabeza. “Témo-me que xa chegou tarde para atopar un amigo”.
“Noutra ocasión?” insistiu el, fregando o cóbado nun xesto teatral. Noutro home ela atoparía-o groseiro, pero había algo nel que lle gustaba. Que mal.
“Sínto-o. Estou de visita en Chicago até o martes. Vou á universidade en Baltimore”, dixo ela.
O seu sorriso sacou todo o de normal que tiña na face. “Se cadra daquela non vai saír vostede desta tan doadamente. Estou estacionado en Maryland. Fort Meade”.
De tales coincidéncias, constrúen-se as vidas.
#
Os operáros de emerxéncias arrincáron-lle dous botóns do pixama a George. Millie, que se vestira mentres esperaba a qeu chegaran, meteu os botóns no peto do seu xerei. Os enfermeiros comprobaron o pulso de George e os signos vitáis. Falaron entre eles pero non com ela. Ela miraba dende atrás mentres eles traballaban.
“Vai-se poñer ben?” preguntou. Ninguén respondey, e despois dun momento preguntou-se se dixera iso en voz alta. Mirou-se no espello. A vella que lle roubara o reflexo hai anos fitaba para ela. Ambas saudáron-se cos cabeza.
Cando ún dos paramédicos por fin falou con Millie, foi para lle dicir que non querían que ela viaxase na ambuláncia con George.
“Non hai espazo”, dixo a nova, a rapaza.
O que quería dicir, pensou Millie, era que non querían ter que se preocupar pro ela tamén. Aforrou-se o problema de discutir cando Raymond e mais o seu mozo Mark chegaron.
“Non tre preocupes, aboa”, dixo Ray. “Podemos ir atrás deles”.
Mark axudou-na a entrar no asento do pasaxeiro do seu Toyota. Eran bós rapaces. Levában-a ao salón de beleza, levában-a a ela e mais a George a cear e a obras de teatro e a concertos. De todos os fillos e netos, estaba contenta de que Ray fora o que vivi-se mis preto. El era no que ela confiaba mais para escoita-la de verdade cando dicía algo.
Mark deixou a Millie e a Ray na entrada de urxéncias. Após de encher os papéis do seguro, sentaron na sala de espera até que apareceu unha muller con ollos cansos vestida de médico. Un ictus, dixo a médica, na beira esquerda do cerebro de George. Estaba estábel. Podía ve-lo se quería. Millie preguntou-se pola frase. Algunha vez alguén dixera que non, moitas grazas, levo todo o día agardando, pero agorao pensei millor e non quero ve-lo? Após de tantas horas na mesma postura, loitou por se poñer de pé. Raymond ofreceu-lle o brazo, e ela apoiou-se nel todo o camiño abaixo a Coidados Intensivos.
O lado dereito da face de George estaba afundido, co ollo tirando cara abaixo no recuncho exterior. Tiña a man dereita cambada no cadril. A man esquerda estaba ocupada vagando polas sabas brancas con movementos de varrido.
“Está esperto, pero realmente non responde a ninguén”, díxo-lle a médica. Como se chamaba? DeSoto, coma o rato dentista do libro que lle lera aos netos. Lembrába-se diso. “O ataque foi no lado esquerdo, así que hai unha hemiparálise do lado dereito, posíbelmente meipléxia. Probábelmente precisará terápia para vovler falar, e iso será dentro de moito. Polo de agora, queremos ver se a recoñece a vostede dalgún xeito”.
Millie achegou-se con pasos delicados. O home da cama semellába-se a George con toda a Georgetude eliminada.
“Óla, vello”, susurrou ela, só para el. Un pouco mais alto dixo, “Óla, George. Son eu, Millie”. Iso semellou estrañamente formal, coma unha presentación. Ela non lle quería tocar a man morta, e alcanzou en troques a que se movía, a esquerda.
El apartou-na cunha forza que ela non esperaba e volveu aos seus movementos interrumpidos. Millie tentou conter as bágoas. El non quixera face-lo, non podía querer, pero o insulto aínda así feriu-na.
“Acredíte-o ou non, ese é un sinal positivo, señora Gordon. Esa é a primeira vez qeu responde a estímulos”.
Ray púxo-lle unha man no ombro. “probábelmente non sabía que eras ti, aboa. Non te estaba apartando”.
Millie mirou á médica. “Doutora Gordon”, dixo.
“Non, son a doutora DeSoto”, a muller nova mirou a Ray.
“E eu son a doutora Gordon”, dixo Millie. “Para que o saiba”.
Agachou-se até a cadeira xunto á cama, logo mirou á médica e ao seu neto. Ambos sabían-o todo, e non sabían ren.
“Está a debuxar”, dixo Millie. “Todos eses movementos. Está tentando debuxar. É zurdo”.
#
Nos seus primeiros meses coma noivos, ela só lle pedira unha vez amosar-lle os seus deseños.
“Son só edifícios”, dixo el. “Nada especial”.
Ela non podía crér que calquera cosua que el fixera fose menos ca especial. Polo que ela sabía, todo nel era intelixente e divertido e atento e romántico. El chamara ao seu pai para lle pedir permiso para ve-la, e sustituiu o debuxo rachado da cúpula de Tiffany por outro do salón principal da súa universidade. El trouxo-lle ramos de rosas de papel feitas a man, porque ainda era inverno. Os seus amigos lareteaban sobre o feito de que ela atopara un home maior, un arquitecto cualificado, vintecatro del polos vinte dela. Todas elas saían con rapaces de Hopkins, ricos e insulsos.
“Tráe-me algún dos teus proxectos”, pediu-lle ela unha noite no salón do seu ben controlado durmitório. “Sei que non poden ser dos que traballas para o Exército, pero se cadra algo de cando estabas na universidade? Quero ver o que fas”.
“Realmente, van-te aburrir”, dixo el, pero semellaba compracido. A seguinte vez que a visitou, tiña unha pasta de coiro baixo o brazo. Espallou os diagramas sobre a mesa no cuarto das visitas.
“É isto un rañaceos?” Millie tracexou os perfís.
El sorriu co seu sorriso encantador, cun toque de vergoña incorporada. “Si, pero se non vai construír nin nada. Non polo de agora, alomenos”.
“Podo dicir que vai ser fermoso. As entradas, os toques decorativos. É mais bonito có edifício Chrysler!”
El inclinou-se para bica-la, ainda que un agudo tusido da matrona do durmitório interrompiu a súa acción. “O edifício Chrysler foi o que me inspirou a facer isto, sabes”, dixo el, empurrando os seus debuxos lixeiramente a un lado para se sentar no ángulo da mesa, cara ela. O entusiasmo nos seus ollos alumeába-lle toda a face. “Ese e mais o Empire State Building. Viviamos en New York daquela, e eu non ía a clase para ve-lo medrar. Nove, dez anos, e eu sabía daquela que ía facer cousas que a xente querería ver”.
Sinalou outros debuxos na pasta: torres, mansións, un estádio. Millie estaba abraiada pola súa visión.
“Cando vas empezar a facer estes?”
“Tan cedo coma o Exército remate comigo”.
“Aposto a que non te teñen deseñando ren tan fermoso coma isto. Só barracóns e bases”.
“Son proxectos interesantes. Cousas hipotéticas, cos enxeñeiros”.
“Hipotéticos?”
“Inventados. Coma os dos tebeos. Barracóns para soldados de tres metros, prisións na ladeira das montañas, casas de gardas baixo o mar. Sei que todas son cousas ridículas, pero é divertido imaxinar. Os enxeñeiros din-me o que é posíbel e o que non. Eu debuxo, e logo eles lévan-se os meus bocetos ou din-me o que hai que cambiar. Mill, eu coidaba que os meus rañaceos serían o futuro, pero eles amósan-me todo tipo de futuros nos que eu á penas podo imaxinar”.
Cando el pediu-lle a man un mes despois, ela dixo si. Ela amaba os toques dóces, pero tamén ao arquitecto soñador. Quería ser parte do futuro que el imaxinara.
#
Unha enfermeira trouxo un anaco de papel de estraza á habitación de hospital de George, e a doutora DeSoto púxo-lle un rotulador na man. Millie sentou na cadeira xunto á cama. O seu fillo Charlie, Charles agora, trouxo unha segunda cadeira para sentar canda ela. Jane chegaría por avión ese serán. A habitación estaba a se encher, pero Millie non sabía a quen lle debía pedir que marchase. Considerou marchar ela, excusar-se e ir ao baño ou á máquina de bebidas e non voltar. Non, ela nunca podería atura-lo. Charlie estaba por todas partes, atendendo ás necesidades que ela non tiña, traéndo-lle té e unha almofada para a cadeira e xabón antiséptico que lle volvía a pel de papel.
O cheiro do rotulador atravesou os cheiros do hospital. Por que só os cheiros acres chegaban tan poderosamente? Charlie trouxera dous ramos grandes, pero Millie non podía ulir as flores en absoluto. De novo, era inverno, e eses ramos deberon vir dun supermercado oa tenda de regalos do hospital; probábelmente non tiñan arrecendo. Pensou por un momento nas flores de papel que George adoitaba facer para ela durante os meses nos que non florecía ren.
O ollo bó de George abriu-se. Non semellaba enfocado en nada especial, pero comezou a debuxar de novo. Pinceladas rápidas e seguras.
“O rotulador vai atravesar o papel!” Charlie case se ergue da cadeira.
“Déixa-o”, dixo Millie. “As sabas brancas son aburridas de todos os xeitos”.
“Agarda a que o hospital chas facture”, díxo-lle o seu fillo falando en susurros. El perfeccionara ese xeito de falar cando tiña cinco anos. Ela ignorou-no, coma facía sempre.
Millie vira abondo proxectos de George ao longo dos anos como para saber que ese era ún inusual. Comezou polo centro, no canto do perímetro. Os mvementos de varrido que fixera sen o lapiz na man transformáron-se agora en paredes curvas. Muros grosos, a xulgar polo xeito no que regresaba a eles unha e outra vez. Sombras que ela nunca lle vira facer en calquera traballo profisional.
El traballou durante unha hora. A doutora DeSoto excusou-se, decindo que volvería.
“Debemo-lo deter?” preguntou Charlie nun certo punto. “Está a se cansar”.
“Coido que case rematou”, dixo Millie. A man estaba a se lle ralentizar, facendo axustes mais finos agora. O grosor do rotulador oscurecía a delicadeza do seu debuxo. O que lle estaba a pasar pola cabeza?
Alguén repetiu ese pensamento, e ela ergueu os ollos para ver que a médico regresara. A doutora DeSoto colleu suavemente o rotulador da man de George, que agora tremía. Sostivo o debuxo en alto.
“O que debuxou?” esforzou-se Millie, pero non podía ver ben a esa distáncia. A médico achegou-no.
Charlie foi quen o dixo en voz alta. “Coido que é algún tipo de prisión”
Examinando o debuxo mais de preto, ela soubo que tiña razón. Grosos muros concéntricos, rampas que suxerían algún lugar profundamente baixo terra. Sen fiestras, sen portas, agás a da torre central de garda. Este era un lugar que se supoñía que ninguén podería abandoar.
#
Nos anos anteriores, cando el e mais outros arquitectos novos estaban a dar os seus primeiros pasos, George ficaba decote para tomar unha copa despois do traballo ou de sairen tarde da oficina. Ían a ceas por festas e innovacións. A Millie encantában-lle os encontros con novos clientes e as súas esposas. Gostába-lle ver a George vender-lles a súa visión polos seus edifícios coma se as súas ideias foran deles.
“Cando me fagan sócio, construirei a casa dos nosos soños”, dicía. Mentres tanto, mudáron-se fóra do condado. Fixo o que puido por equilibrar o seu traballo e mais a súa recente paternidade, ainda que estaba claro que a paternidade podía mais. Comezou a casa da árbore cando Charlie era ainda neno, facendo bocetos prliminares co neno durmido na curva do seu cóbado dereito. Millie erguía-se para topa-los aos dous na oficina de George. “Non podíamos durmir, así que pensamos que era millor adiantar algo do choio”, dicía el. Os primeiros anos eran todos bocetos e papel enrugado, comezos falsos e novos.
“Son demasiado novo para pediren unha casa na árbore”, dixo Millie unha vez, despois de que nacera Jane. “Como sabes que queren unha?”.
“Mira esa árbore”, dixo George, apuntando ao enorme sicomoro no seu xardín traseiro. As follas relocían douradas e laranxas co suave sol de outubro. “Como non ían querer? ”
Comezou a auténtica obra cando Jane tiña un ano e Charlie tres, traballando nas fins de semana e polas tardes de verán. Millie non axudou coa casa da árbore. Entroques, merodeaba polo xardín, sementando e regando e mirando polas súas flores. Descobrira recentemente os praceres da xardinería, pero xa estaba a desenvolver unha paixón por ela. Mais ca iso, era unha oportunidade por estaren todos xuntos, mesmo se estaban vencellados a proxectos diferentes. Enfrascou-se nunha banda sonora de martelo e serra. Unha lixeira nota de pó de serrar frotaba no aire baixo o forte arrecendo das súas rosas e peonías. Gostaba de escoitar a George explicando-lle a Charlie o que estaba a facer e encantába-lle o xeito no que vencellaba a Charlie, comezando un cravo e invitando ao rapaz a rematar de crava-lo. “Es todo un construtor, neno. Mira para ese traballo!”. Se Millie puidera embotellar un momento, podería ter sido un deses.
Cando os nenos medraron, George permitiu-lles incorporar as súas própias persoalidades ao deseño.
“Eu quero unha xirafa”, dixo o Charlie de catro anos, así que George derrubou a escaleira normal e construiu unha xirafa de madeira cos chanzos no pescozo. Cando Jane quixo unha torre de Rapunzel, George construiu unha plataforma accesíbel só a través dunha grosa trenza loira. Moito despois de que a estrutura estivera completa, se algún deles pedía un novo elemento, atopaba un xeito de o incorporar.
“Un día han-te deixar mudo”, dixo Millie.
“Ainda non tal”, replicou o seu home. E tiña razón: nunca o fixeron. O proxecto que imaxinara coma un simples forte do estilo dos Pequenos Fedellos comezou a se reafirmar a si mesmo en contraste cos seus leitos de flores tan ben coidadiños. Cos anos, creou unha ponte dun barco pirata, unha ala Pippi Langstrumpf, un engadido de Família Robinson, pasaxes bizantinas e compartimentos secretos, e unha cofa no alto das pólas. Cableou-no con milleiros de luces, que acendían regularmente polo serán e que bailaban coma lucecús en todas as estacións.
El non permitiu que o sicomoro limitara a súa visión. Aillou a moitos metros a árbore nalgunhas direccións, coma unha vide invasiva. A árbore era só unha guía; Millie sospeitaba que se un lóstrego caía na árbore, os soportes estruturais de George mantería-no no seu lugar. Algúns engadidos eran mais estéticos ca outros, e algúns semellaban millor nunha estación ca noutra, pero a George non lle petaba a estética do proxecto; semellaba mais feliz cando todo el estaba enchido de nenos, os seus e os doutros, que era case todo o tempo. O único que semprerefugou de lles facer foi un foguete. “As naves espaciais non son de madeira”, dicía, con mais seriedade da que Millie coidaba que tiña o tema. “Non tería sentido”.
#
Jane chegou de Seattle, entrando a trompicóns co maníaco cansanzo do viaxeiro aéreo. Abrazos para todos. Millie marabillou-se, coma sempre, do feito de que dúas persoas tan silandeiras crearan a dúas tan ruidosas. Cinco dos seis netos eran tamén moi ruidosos, todo o mundo agás Raymond. Se cadra o silenzo era un xen recesivo.
Charlie e Jane pasaron dez minutos discotindo sobre quen pasaría alí a noite e quen levaría a Millie a casa. Millie non estaba segura de se ela era o prémio ou o castigo. Ao final, Jane dixo que quería pasar algún tempo a soas con seu pai, xa que ela acababa de chegar alí, e Charlie dixo que el e mais Millie poderían aproveitar para durmir axeitadamente nunha cama, e así decediu-se. Millie considerou discutir que ela quería tamén ficar no hospital, para que todos soubesen que ela tiña algo que dicir. A verdade era que quería marchar. Demasiado tempo nun hospital non é bó para ninguén, mesmo nin para un visitante.
Levou-se o debuxo de George con ela, dobrándo-o no colo camiño a casa. Charie era un bó condutor, pero todo acontecía demasiado aprésa. O coche era alugado, cheo de botóns luminosos e gadgets, coma a cabina dun avión.
“Imos ter que facer algún plans”, dixo George—non, Charlie. Que raro que o seu fillo fose agora maior có seu home cando o imaxinaba na cabeza. Ela sabía que era Charlie. George nunca sacaría os ollos da carreteira, pero Charlie fitaba para ela agora, agardando pola súa resposta á súa pregunta. Que clase de resposta agardaba? Ela loitou por conter as ganas de dicir “duuuuh”, coma facían os bisnetos.
“Mira onde vas, Charles”. Millie apuntou para o parabrisas. Charlie cambiou os ollos á estrada, pero continuou botándo-lle olladas a ela.
“Fixestes un gran traballo manténdo-vos idnependentes, pero se precisa rehabilitación, non vas poder coidar del”.
“Sei-no”, dixo Millie.
“E non estou seguro de que sexa unha boa ideia para ti ficar nesa casa tan grande ti soíña”
“Raymond coida de min”.
“É un bó rapaz. Alédo-me de que viva tan preto de vós. Pero non pdoes agardar que tome toda a responsabilidade”
“Estarei ben”, dixo Millie.
“Tes que considerar—”
“Considerarei”.
“Tes oitenta e oito anos. O feito de que os dous puidéra-des vivir pola vosa conta todo este tempo é un pequeno miragre”
“Considerare”, dixo ela para rematar.
Conduciron o resto do camiño en silenzo. A neve que caíra o día antes compactara-se. Charlie deixou-na no coche co motor aceo mentres abría un paso pola neve e desconxelaba o camiño. Mesmo dende lonxe ela viu o seu esforzo. Que raro ver ao seu fillo facer-se vello. Considerába-se el vello a si mesmo? Se el ía vello, o que era ela daquela. Coa face vermella e suorosa, axudou-na a pasar polo camiño cheo de sal.
Mais tarde, a soas na súa habitación, Millie meteu a man no peto do seu cárdigan e sacou os dous botóns da parte de enriba do pixama de George. Preguntou-se o que lle acotnecería ao seu pixama agora que lle puxeran unha bata de hospital. Estes serían doados de coser se lle devolveran a camisa. George sempre estaba a perder os botóns, rachándo-os dos pantalóns que lle quedaran pequenos ou pillándo-se a camisa no borde da súa mesa de debuxo. Esta vez no fora pola súa culpa, por suposto.
Examinou as mocións: cepillar os dentes, poñer-se o seu camisón, pasar o cepillo polo pelo. Non precisaba mira-lo ao espello, xa sabía que era un desastre. En troques, mirou para a casa da árbore alumeada. O que acontecería se George non andaba por alí para cambiar as bombillas? Non podía aturar a ideia de ficar a escuras unha soa noite.
Se cadra Charlie levaba razón, e deberían considerar mudar-se a un sítio mais doado de manter. Se George morría, se cadra sería millor ir a calqueroutro sítio no canto de vivir coas lembranzas que cobrirían cada recuncho desta casa. Non podía pensar nun intre no que pasara unha noite na cama soa. Non, iso non era certo. Como puido esquece-lo? Houbera un mes enteiro en 1951, o ano no que todo mudou.
#
George só fixera unha viaxe sen Millie, no outono de 1951. Chegara unha carta do exército pedíndo-lle que voara a New Mexico.
“Non tes que ir”, dixo ela. “Xa non es un soldado. Nin sequera che din na carta para que queren que vaias. Só proxecto de mantemento“.
“Supoño que o averiguarei. Se cadra ún deses deseños teóricos vai-se construír realmente. Se cadra voarei ao aeroporto George Gordon”. Colleu a Jane nos brazos e ergueu-na no aire. “Se cadra quéren-lle dar a teu papá unha medalla! Valor fronte á burocrácia!” Jane riu.
Foi-se dúas semanas, logo tres, despois catro. Recolléron-o en Friendship no serán do terceiro aniversário de Jane. Até daquela ela cargaba aos nenos no Packard, Millie agardaba esperando que soa-se o teléfone e que a cansa voz de George lle dixese que o adiaran unha vez mais e que debía agardar outra semana mais. Ela atacou os ingredientes do pastel de aniversário de Jane, coa manteiga salpicando por riba dos bordos do bol. Non soes, pediu-lle ao teléfone.
Pero non, el xa estaba alí cando ela chegou, co traxe enrugado e os ombros caídos. Semellaba exactamente tan canso coma soaba. Ela preparára-se para lle facer saber canto estrés lle causara a súa auséncia, pero en troques bicou-lle a meixela sen afeitar. Os nenos achegáron-se para o abrazar ou se cadra para estrangula-lo dende o asento de atrás.
“Sentade os dous”, dixo el, sacándo-se as súas mans do pescozo.
“Tes regalos para nós?” Charlie achegou-se sobre o asento de atrás ao tuo cos planos que George suxeitaba entre os xeonllos.
“Non toques iso! Sínto-o, neno. Non hai regalos”.
Millie viu que Jane comezaba a chorar, e tentou apacigua-la. “Teño unha boa cea planeada para esta noite. Todos os pratos favoritos de Jane, e bisté para ti”.
“Os favoritos de Jane?”
“Si, ela ten que elixir para a súa cea de aniversário, por suposto. Coma unha nena maior”.
El rañou na barba de dous días.
“A cea de aniversário de Janie. Por suposto”, repetiu el. “Janie, o que che parecería elixir o teu regalo mañán? As nenas maiores fan iso”.
O trebón disipára-se. No asento de atrás, Charlie comezou a facer unha lista de xoguetes que coidaba que lle gostarían a Jane, todos os cales eran xoguetes que realmente gostában-lle mais a el. Millie mirou de reollo a George, que estaba a se peliscar a ponte do narís cos dedos. Ela agardaba ter unha oportunidade de lle preguntar o que ía mal, pero cando chegaron a casa el desapareceu no seu despacho. Ela entreteu-se facendo a cea. El chamou-lles a atención dúas veces aos nenos por andar fedellando na cea; após de perder a paciéncia por terceira vez, escusou-se antes de que lle puideran cantar a Jane.
Esa noite, Millie deu-se a volta na cama para descobrir que George non estaba alí. Mirou no seu despacho, na cociña, nas habitacións dos nenos, no agarimo, antes de se decatar por fin de que a porta do pátio estaba aberta. O aire e a herba estaban xa cheas de xiada. Ela levaba unha bata de franela, pero desexou levar tamén sapatos. Os saloucos de George viñan da casa da árbore e pola herba.
Ela subiu a escaleira do pescozo de xirafa e cruzou a ponte do barco pirata. As follas recén caídas facían algo esbaradizos os chanzos. George choraba coma un neno na cofa por riba dela. Ela non estaba segura do que lle asustaba mais, o seu estraño comportamento durante o día ou as súas bágoas agora. Se cadra el preferiría que ela baixara, se metera na cama e fixera coma que non escoitara ren.
Fixo chasquexar unha folla ao dar o primeiro paso atrás.
“Non marches”, dixo el.
Ela parou. “George, o que acontece?”
“Non marches, por favor”, dixo el. “Non tiña nin ideia. Non tiven elección”.
Ela quería que el continuase. Non lle levaría moito cala-lo. Unha verba equivocada, un paso enganado. Ela ficou parada, tentando averiguar o preto que estaba pola aspereza do són do seu alento.
“Dixeron que os escenários eran hipotéticos”
Ela agardou.
“Eran reais, Mill. Cousas sen defensa, que non facían mal. O seu barco foi destruído. Levaban alí catro anos, e o Exército quere que eu deseñe un lugar novo e millor, para se aseguraren de que quedan detidos alí por tempo indefinido. Debería dicir que non e coller o avión de volta decontado. Pola seguridade do país, dixo o tenente. Dixo que pensara en ti, e Charlie e Jane. Tiven que face-lo, ves?”.
Ela non vía. Agardou que el dixera mais. Fixo preguntas coa mente: quen eran “eles” e por que estaban detidos e por que non podían volver e a onde non podían volver? Por que os chamou cousas? Era millor saber ou non? Ela decediu que el diría se quería dici-lo. Pasaron os minutos. Tremendo, escalou catro chanzos de mandeira encastrados no tronco. Cun contoneo pouco grácil chegou á cofa. George, co pixama de raias, sentaba nun recuncho, cos xeonllos no peito coma un neno.
Ela quería achegar-se-lle, suxeita-lo coma el facía sempre con ela, dicir-lle que o esquecera todo. En troques, bicou-no no curuto e asomou-se polo bordo. Ela nunca subira até enriba da casa da árbore antes. Dende esta sólida posición podía ver as delicadas curvas dos seus xardíns durmidos. Logo tras diso, sobre os tellados, tras do vecindário alumeado, alén na escura granxa. Non sabía que hora era, pero unha lixeirísima luz do albor coloreaba o lugar onde a terra se atopaba co ceo. Mesmo a esta altura ela confiou na calidade do seu traballo. A plataforma era firme, a baranda segura.
Ela sentou canda el. “Es un bó home, e un bó marido, e un bó pai”, dixo ela. “O que sexa que fixeches, estou segura de que tiveches que o facer”.
Após dun momento, el pasou-lle os brazos arredor. Ela soubo que o que fose que el permitira que xurdira á superfície o enterrara xa. Quen imaxinaría que tal momento de intimidade ía converter-se na liña entre antes e despois? Se cadra ela debería ter preguntado mais, forza-lo mais, dar-lle mais confort. Como é que lle levara sesenta anos regresar ás cousas das que falara esa noite? Esa noite, ela non tiña nin ideia do que el estaba a falar. Deixára-o ir, deixara que el o levara só.
#
O primeiriño que fixo Millie ao espertar foi telefonar a Raymond. Mark respondeu médio durmido, e ela se decatou de que non tiña nin ideia de que día da semana era. Se era fin de semana, estaba a chamar demasiado cedo. Mark pasou-lle a Ray.
“Coido que perdín un día no hospital”, dixo ela a modo de excusa.
“Está ben, aboa. O que acontece?”
Ela respirou profundamente. “Preguntába-me se poderías facer-me un favor e viñeras… non, realmente esa parte non importa. Á parte de se vas ir ao hospital hoxe, preguntába-me se poderías pasar pola casa e axudar-me a buscar algo”.
“Non hai problema. O que e onde?”
“Non estou segura do que exactamente, e só supoño o onde. Podería non ser ren. Só teño curiosidade, e non podo subir eu soa alí”
“Alí enriba?” preguntou el.
“A cofa da casa da árbore”
Cando Charlie espertou, Millie insistiu en que saí-se ao hospital sen ela. “Vai vir Raymond”, dixo ela. “El me levará”.
“Por que o estás a arrastrar aquí?” Charlie púxo-lle café nunha cunca e logo fuchicou no armário da cociña até atopar un termo para el. Sacou o leite da neveira, cheirou-no e logo botou un pouco no café dela e logo no seu termo.
“Vai axudar a atopar uns papéis que perdín”. Antes de que Charlie puidese ofrecer a súa axuda, ela engadiu, “pedíra-lle que os puxese nun lugar seguro para min, así que é lóxico que sexa o que saiba onde os puxo”.
El pechou a tapa do seu termo e botou-lle un sorriso de simpatía. “Coma seu tío, eh? Lémbras-te de todas as cousas que nunca volvín ver porque as gardara nun lugar seguro? Ainda espero que algún día me chames para dicir que atopaches o meu cromo de Brooks Robinson de novato”.
Ela bicou-no para despedir-se e levou-no até a porta. O pobre Raymond non merecía misturar-se con Charlie nisto. Ninguén perdía cousas coma Charlie.
Cando chegou Ray, ela explicou-lle o que quería buscar, ou mais ben o feito de que non tiña nin ideia do que estaba a buscar, pero que o sabería se o atopaba. Fíxo-lle poñer-se un dos chapeos de George e un par de lubas antes de o mandar á casa da árbore.
Unha vez que el saiu, Millie púxo-se coa súa própia busca. Baixou ao vestíbulo e abriu a porta do despacho. O aire nese cuarto estaba frío e estancado; ainda que Millie sentaría nun par de semanas na mesa para planear os seus xardíns de primavera, nin ela nin George usaban moito o cuarto no inverno. Coma no seu durmitório na porta do lado, as ventás daban ao pátio traseiro. Ela observou o progreso de Raymond a través da neve antes de se pór coa tarefa entre mans. Non sabía se George gardara ren aquí que puidera explicar as súas accións, pero pagaba a pena mirar.
Comezou polos ficheiros: non os seus coas facturas da casa e os contratos e as garantías e os recibos, senón o de madeira que el se fixera para si mesmo. O caixón abriu-se doadamente. Os plans dentro estaban coidadosamente etiquetados, ordeados alfabéticamente. O que pdoería atopar aquí? “S” para “segredo”. “P” para “prisión”. Improbábel.
O teléfone soou. Unha, dúas veces. Por que tiveran que poñer un teléfone no despacho? Tres veces, catro. O durmitório estaba mais preto cá cociña, pero ela ainda non estaba lista para sentar no escritório onde estivera George. Cinco timbrazos, seis, sete. Os timbres pararon, logo comezaron de novo. Ela non estaba segura de querer falar con alguén que quixera atopa-la tan desesperadamente.
Ergueu o teléfone do soporte.
“Tivo outro ataque, mamá. Non saben se vai espertar”. Jane estaba a chorar. Millie tentou acouga-la, sentíndo-se absurda ao face-lo. Como podía explicar-lle que xa comezara a se laiar pola morte de George cando recolleu os botóns do seu pixama do chan?
“Aguanta, Janie”, dixo Millie. “Estaremos alí tan axiña coma poidamos. Teño que agardar a que entre Raymond”.
Colgou e apoiou-se no marco da porta. Dende a entrada da cociña, mirou no agarimo. O pupitre de cando George era un neno estaba nun recuncho escuro xunto as escaleiras; el o trouxera a casa após de que lle morrera a nai en 1969. É curioso, as cousas que se converten en parte do fondo, sen se decatar. Ela non se fixara nese pupitre dende había anos.
A superfície para escribir abriu-se coas palmelas renxendo, revelando capas de tesouros agochos dos nenos: unha boneca princesa dalgún filme da Disney, un coche metálico, un tebeo, moedas estranxeiras, os envoltórios con chistes dos chicles Bazooka. Baixo tres xeracións de xoguetes perdidos, ela descobriu algo mais: un anaco de contrachapado. Levou-lle algo de esforzo levantar o falso fondo.
Dentro, descobriu unha libretiña de coiro do tipo das que George levaba cando se coñeceron. George asinara e puxéra-lle data á capa, 1931. Todas as páxinas estaban cheas de diagramas. Castelos, rañaceos, mapas de cidades, todo feito cuha versión mais imaxinativa da adestrada man de George. Todo o que apartara de si mesmo, reunido nunha soa libreta.
#
En retrospectiva, Millie podía mirar atrás naquela viaxe e a confesión nas pólas do sicamoro coma punto de inflexión. Baixaron xuntos cando saiu o sol, vestiron aos nenos, conduciron ao centro para faceren algúns recados, foron a Hutzler’s para almorzar e para lle comprar o regalo adiado a Jane. A vida semellaba volver á normalidade. Millie apartou o anoxo de George da súa cabeza cunha ensalada de gambas e tostadas con queixo. Logo habería outras conversas, batallas mais grandes. Era abondo doado dicir a posteriori que George cambiara nunha soa noite, pero cando ela se decatou, os cámbios xa botaran raíz. Cando se decatou, o arquitecto marchara.
O home que o sustituiu era semellante de moitos xeitos, pero sen rastro de inocéncia infantil. O único que ficaba do neno que esbozara rañaceos estaba no seu traballo na casa da árbore; aínda amosaba entusiasmo cando planeaba algo con Charlie e Jane. Deixou de traer deseños a casa da oficina finalmente.
“O traballo pode ficar no traballo”, dixo.
Ela estaba desconcertada de que alguén que puxera tanto de si mesmo nun proxecto polos seus nenos deixara de poñer nada na súa ocupación. Ela observou como ía sendo relegado en todos os ascensos, sen pasar nunca de ser sócio junior en todas as emrpesas para as que traballou.
“Querían que traballa-se horas extras”, dicía após de deixar outro traballo. Ou, “Querían facer-me viaxar”.
“Daquela viaxa! Os nenos xa son abondo maiores para que eu poida estar un par de días soa”.
El sacodía a cabeza. Era coma se soubera todos os trucos para se promocionar a si mesmo e logo decedira sabotear-se. Millie non se queixaba. Cando andiveron escasos de cartos, cando Jane precisou un aparello para os dentes ou cando un trebón se levou o teito do garaxe, Millie atopou un choio. Tentou non resentir-se polo cámbio. O que queira que fose que tiñan os outros arquitectos para facer-lles non crear mais semellaba ser parte de George. El deseñou sosas casas suburbanas e logo centros comerciais e aparcamentos para oficinas. Os rañaceos e mansións e museus ían para outros deseñadores mais cobizosos.
“Amósa-me os teus deseños”, suplicou ela. “os proxectos nos que queres traballar”.
“Só son edifícios”, dixo el, encolléndo-se de ombros. Esta vez era verdade.
“Unha nova subdivisión?” Ela tentou preguntar dun xeito que soa-se emocionante.
“Si. Un vecindário enteiro, pero só tres deseños de casas distintos”
“Vas dese~ba-los ti todos?”
“Non, eu encárgo-me das de catro habitacións, pero teño que traballar con outro colega para que pareza qeu saíron todos da mesma cabeza”.
“Tes moito talento, xa sabes”. Ela dicía isto tan decote coma era posíbel sen soar manido. “Ogallá tiveses unha oportunidade de facer todas esas cousas das que adoitabas falar”.
El riu e deixou a mesa de debuxo. “Es moi amábel decindo iso, pero non é arte. Só é o meu traballo. Fago o que queren que faga”.
Cando as mulleres dos parceiros da empresa mencionaban os traballos dos seus homes, ela sorría e non ofrecía ren. Se el non quería ser un artista, non tiña que se-lo, pero ela non podía entender como el sentía orgullo polos seus deseños e os desbotaba ao mesmo tempo. Por moito que o intentaba, non podía entender completamente o que perdera. Como podía queixar-se dun home que a axudaba cos pratos todas as noites, que lía aos nenos, que os aprendía a pensar con coidado antes de actuar? Ela tentaba anima-lo, pero el lle daba a volta a todo.
“Por que non te sacas outro grado?” preguntou-lle el un día, após de que os dous nenos comezaran no instituto. “Sempre quixeches aprender mais sobre as túas plantas”.
Ela fíxo-o, esperando a médias motiva-lo tamén outra vez. Ela tiña un grado e un doutorado en Botánica cando se decatou de que nunca podería provoca-lo para competir con ela. El deixába-lle o despacho e a súa mesa de deseño cando ela os precisaba para os seus deseños no xardín. El corrixía aos demais cando supoñían que el era o doutor na família e falaba dos méritos dela, pero nunca dicía unha palabra sobre si mesmo. Cando ela tentaba presumir ante outros do traballo del, el respondía menosprezándo-se. Ela odíaba-se a si mesma por desexar que el fose distinto da persoa na que se convertera, e traballaba tentando ama-lo por ser a persoa que era. El era un misto que non quería acender-se; ela sentía-se egoísta por querer que el ardera con brillo.
Co tempo, deixou de importar moito. A carreira dela floreceu, e ela aprendeu a non lle presionar coa súa. Os nenos medraron e marcharon e volveron e marcharon e tiveron fillos de seu. Na xubilación ela descobriu que el era un compañeiro mais agradábel. Ela disfroitaba observando como se comportaba cos netos e os bisnetos, e gostába-lle cando el comezaba a deseñar novos engadidos á casa da árbore para as novas xeracións.
Ela non estaba segura de se era xusto xulgar a alguén polo home que fora aos vintetantos. A persoa coa que casas non é a mesma coa que te fas vella. Estaba segura de que el podería dicir o mesmo sobre ela. Ela laiába-se de que lle levara tanto tempo aprender iso, deixar de presiona-lo, pero ese era probábelmente o xeito de o facer.
#
Raymond levou-na ao hospital e logo volveu para casa. “Estou ocupado con algo”, dixo, bicándo-a na fronte e marchando decontado. Millie mirou reposicións na tele dende a cadeira canda a cama de George. Jane e Charlie fixeron turnos con ela, saíndo de cando en vez para falar no vestíbulo. Ela coidaba que escoitara a Charlie dicir “comunidade de xubilados” alomenos dúas veces.
Ela deixou que a tele a distraera. Todo o mundo na tele semellaba ser un architecto. Todas as comédias e todas as películas, dende Brady Bunch en adiante, semellaban estar protagonziadas por algún home xoven con planos e soños de rañaceos. E logo por que? Era artístico pero masculino, supuxo ela. Sensíbel sen ser suave. Unha ocupación perfecta para un home cun lado creativo que tamén quería apoiar á súa família, almenos até o día no que non quixera face-lo mais. Iso non semellaba acontecer na tele.
Raymond volveu tarde no serán, coa luz do éxito evidente na face. Só levou-lle un intre convencer á súa nai e tío de iren coller algo de cear antes de que pechase a cafetería.
“Coido que atopei o que estabas a procurar, aboa”. Era abraiante o moito que se asemellaba a un xoven George cando sorría. Mais alto, por sorte para el, e cun raro peiteado asimétrico, pero coa mesma confianza disoluta que ela tiña que admirar. Ela devolveu o sorriso. Non pensara realmente que houbera algo que atopar, pero pagaba a pena tenta-lo.
“Hai unha chea de compartimentos por toda a casa da árbore, pero a maior parte deles están ainda cheos conxoguetes e cromos de béisbol e cousas desas. De calquera xeito, relembrei que unha vez o meu curmán Joseph estaba a me perseguir porque quería o meu boneco de Steve Austin. Eu non saía onde poñe-lo para que el non-o dera atopado. Xa estaba case no cúmio cando me decatei de que as barras de suxeción metálicas que soportan a cofa están ócas, se tes algo con que abri-las facendo panca. Eu levaba a miña navalla. A primeira que abrín tiña algo pegado dentro, así que gardei a Steve Austin na segunda até que Joseph marchou para casa. Nunca pensei en mirar o que había na primeira até agora”.
Cun aceno ostentoso, sacou un tubo cun plan de atrás das costas. “Abrin-o para me asegurar de que había algo dentro – haino – pero non mirei o interior”.
Ela tentou que a voz non lle tremese. Desexou que os outros ficasen fóra da habitación un pouco mais. “Imos aló?”
Ray sacou o papel, extendendo o deseño por riba das pernas de George.
“George, imos mirar os deseños que agocha-ches”. Ela pensou que era xusto explicar-lle o que estaban a facer.
Esta era a mesma prisión que debuxara no papel de estraza. Feita en papel de deseño axeitado, e mais detallada, pero ainda cunha calidade sen rematar. Non lle permitirían traer os plans auténticos a casa; debeu debuxa-los de novo mais tarde. Os ollos dela percorreron o papel, tentando entender os matices do terríbel lugar. Ela mirara abondo plans de George xurdindo do papel coma edifícios totalmente formados na súa mente.
“É o mesmo”, dixo ela, pero ao dici-lo, viu o fallo que botara de menos no deseño mais tosco. Mirou mais de preto, pero non había erro. Nesta aparente prisión, un pequeno punto cego. Polo que ela sabía, George nunca cometera un erro nun plano. Fixera o mesmo no orixinal? Decatára-se alguén, na enxeñería ou na construción? Ela non tiña xeito de saber se este deseño coincidía coa cousa que se construíra, ou se el cambiara o deseño despois. Ela só puido supoñer o que dicir para acougar.
Millie inclinou-se para lle bicar a Gerorge nas meixelas sen afeitar. Susurrou-lle ao oído. “Se cadra fixéche-lo, vello. Se cadra déches-lles unha oportunidade”.
Jane pasou o camiño a casa poñendo ao día á súa nai co seu próprio traballo e as aventuras de vários fillos e netos. Millie perdeu a pista, pero agradeceu a distracción. Cando chegaron a casa, a súa filla foi directa para a cociña.
“Té?” Jane xa estaba collendo a teteira.
“Un té agora iría moi ben”, aceptou Millie, antes de escusar-se para ir á habitación.
Cruzou o cuarto a escuras e abriu as portas francesas, deixando entrar o aire de inverno. Nunca se casaba desta vista, en ningunha estación. Esta noite, a luz da lúa chea reflectía-se na neve e desaparecía nas pegadas de Raymond. As pólas espidas do sicomoro eran longo dedos brancos cortornados na luz; realizaban benzóns sobre as plataformas baleiras da casa da árbore.
Millie atravesou a porta e dirixiu-se ao pátio. A neve case chegába-lle aos xeonllos. Deu dous pasos mais, cara á árbore. O frío facía-lle chorar.
Desexou poder volver a aquela noite en 1951, preguntar-lle a George o que fixera e como podía axuda-lo a levar a carga. Chegaba tarde por moito. Permitiu-se laiar-se por todo nun momento: o seu home, a súa vida xuntos, as cousas que compartiran e as cousas que calaran. Rodeou-lle coma o frío, enchendo o espazo espulsado polo seu alento, até que fixou os ollos na casa da árbore. Todo o que se perdera o corpo no hospital estaba aínda aquí. A Georgetude.
“Oh”, suspirou ela, cando relembrou aquel día.
“Non marcharei”, díxo-lle á árbore. Raymond axudaría-a, se cadra, ou contrataría a alguén que puidera. As luces continuaron bailando após de que ela entrara na casa. Bailaron-lle tras as pálpebras cando pechou os ollos.
Millie relembrou a casa soñada que George lle prometera, cando este era aínda un lugar de paso, non o seu fogar. De súpeto alegrou-se de que nunca tiveran a oportunidade de construí-la, de que el se ocupara en troques de incontábeis iteracións dun proxecto tolo. Mesmo os millores plans son revisados.
#
Á mañán, había folletos para unha asilo de anciáns sobre a mesa da cociña.
Jane semellaba pedir perdón. “Charlie di que deberiamos falar sobre as túas opcións”.
“Coñezo as miñas opcións”, dixo Millie, pousando a súa taza sobre unha das sorrintes faces de pelo prateado.
Non lle permitiu a Jane que a axudara a levar o maletín que trouxo ao hospital. Cando chegaron á habitación de George, mandou a Charlie e mais a Jane a polo almorzo.
“Gostaría ter algo de tempo con meu home”, dixo.
Daquela ficaron sós de novo, sós agás polas ruidosas máquinas xunto á cama e o tictac do reloxo e a televisión e o posto das enfermeiras fóra da porta. Nada diso era difícil de desconectar.
“Imos debuxar de novo, vello”.
Abriu o maletín e sacou unha mesa de debuxo, un anaco de papel e unha chea de lápices. Amañou-se para dobrar unha cadeira para ficar médio inclinada sobre a cama. A man de George pechou-se ao redor do lapis cando ela llo puxo na palma. Toda a enerxía pantasma dos dous días anteriores marchara. O movemento dela guiaba ao del, ambas as mans pechadas ao redor da súa man esquerda.
El era o deseñador, pero ela sabía de plantas. Comezaron coas raíces. Ela guiou-no coa forma da árbore, a través do contorno do seu arrepentimento. A través de cada póla que se sabían de memória, a través de cada plataforma que ela mirara dende o seu punto de vista no xardín. A barra dos bombeiros, o teatro de monicreques, a torre de Rapunzel. A cofa, que gardara o seu segredo. Finalmente, ao redor da casa da árbore, comezaron os seus plans para os xardíns de primavera. Todo o que importaba era a súa man presionada na dela: abondo grande para sentir coma sempre, abondo grande para sentir que algo atrapado ficara ceibe.
###
